ΧΩΡΟΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ ΜΠΑΖΩΝ - ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισήγηση στην Παγκρήτια Συνάντηση Οικολογικών Οργανώσεων (Ηράκλειο, 20-2-2005).
Εισηγητής: Βαγγέλης Μαρκάκης, Περιβαλλοντικός Σύλλογος Ρεθύμνου
ΤΘ 34, 741 00 ΡΕΘΥΜΝΟ, Τηλ-Fax: 2831027216, κινητό: 6937254858, e-mail: kzaxa@reth.gr
Α: ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Εκτός από τους περιβόητους χώρους που πετάνε επισήμως οι δήμοι τα σκουπίδια τους (Κουρουπητός, "ΧΥΤΑ" Ρεθύμνου, Αμαρίου, Πέρα Γαλήνοι Σισών κλπ) υπάρχουν και πολλές χιλιάδες μικρότεροι, αλλά όχι λιγότερο φρικτοί χώροι σε όλη την Κρήτη, όπου πετάνε οι πολίτες, οι εργολάβοι, οι βιοτέχνες κλπ, τα εξής:
1. Μπάζα από κατεδαφίσεις-ανακαινίσεις και οικοδομικές εργασίες: παλιά κουφώματα, είδη υγιεινής, καλοριφέρ, κομμάτια μπετόν, υλικά συσκευασίας οικοδομικών υλικών, μονωτικά, υδραυλικά-ηλεκτρολογικά (σωλήνες, σπιράλ, καλώδια κλπ), είτε χύμα είτε μέσα σε πλαστικά σακκιά που φαίνονται από μακριά και προκαλούν έντονη οπτική ρύπανση. (όχι τα «καθαρά» χώματα από εκσκαφές, αυτά συνήθως "βολεύονται" σε άλλους χώρους και δεν δημιουργούν πρόβλημα). Μαζί με τα παραπάνω υλικά πετάγονται ταυτόχρονα για συντομία-ευκολία και κοινά σκουπίδια που κάλλιστα θα μπορούσαν να πάνε στους κάδους.
2. Παλιές οικιακές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια, θερμοσίφωνες, σόμπες, κουζίνες, τηλεοράσεις κλπ)
3. διάφορα ογκώδη αντικείμενα (στρώματα, ντουλάπια, μεταλλικές και ξύλινες κατασκευές κάθε είδους)
4. Εγκαταλελειμμένα παλιά οχήματα κάθε είδους.
5. Μαζί με όλα αυτά πετάγονται και απόβλητα βιοτεχνιών (πχ ξυλουργείων), κτηνοτροφικών μονάδων, πτώματα ζώων κλπ
Ολα αυτά κοσμούν αυτή τη στιγμή τα πλάγια και τα, τα πρανή των δρόμων , τις όχθες, τα γεφύρια και τις κοίτες όλων των ρεμάτων και φαραγγιών, την είσοδο και έξοδο κάθε χωριού.
Ακόμα και στις περιπτώσεις που οι κάτοικοι στην πλειοψηφία τους δεν πετούν πλέον στους χώρους αυτούς τα ογκώδη αντικείμενα των παραπάνω κατηγοριών 2 και 3 αλλά τα αφήνουν δίπλα στους κάδους και τα παίρνει ανοικτό φορτηγό του δήμου σε αραιά χρονικά διαστήματα, το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει. Ο λόγος είναι ότι ένα ποσοστό των κατοίκων δεν πειθαρχεί επειδή:
- είτε ντρέπεται τους γείτονες που έχουν σπίτια ή γενικώς ιδιοκτησίες δίπλα στον κάδο, αφού το φορτηγό του δήμου θα κάνει μέρες ή βδομάδες να περάσει.
- είτε δεν τους βολεύει ο χρόνος που έχει υποδειχθεί από τον δήμο για συλλογή τέτοιων αντικειμένων (πολύ αραιά χρονικά διαστήματα).
- είτε δεν τους βολεύουν οι περιοχές, αν δεν επιτρέπεται να τα αφήνουν δίπλα στους κάδους αλλά τους έχουν υποδειχθεί ορισμένες μακρινές περιοχές συγκέντρωσης ογκωδών. ΄Ένας ανασταλτικός παράγων είναι η απόσταση και ένας άλλος η δυσαρέσκεια κάποιων ιδιοκτητών που συνορεύουν με αυτές τις περιοχές.
- είτε δεν είναι επαρκώς πληροφορημένοι (συνήθως όμως δεν φταίει αυτό)
Το πρόβλημα επιδεινώνεται από την παντελή απουσία οργάνωσης και αστυνόμευσης των παραπάνω χώρων, όχι μόνο των εντελώς παράνομων, αλλά και των ας πούμε "ημιεπίσημων" (αφού κανένας τέτοιος χώρος δεν είναι νομιμοποιημένος επίσημα). Αυτό έχει τα παρακάτω δυσμενή αποτελέσματα:
1. Να είναι ορατοί αυτοί οι χώροι από πολυσύχναστους δρόμους με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για τον τουρισμό. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι τελικά όλοι οι χώροι αυτοί είναι ορατοί, αφού μια αρκετά μεγάλη (και ποιοτική) μερίδα τουριστών φτάνει περπατώντας στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Κρήτης.
2. Να αναμειγνύονται τα διάφορα υλικά και έτσι να δυσχεραίνεται η ανακύκλωσή τους. Για παράδειγμα, τα σιδερένια αντικείμενα πολλές φορές σκεπάζονται με μπάζα, οπότε δεν μπορούν να τα διαχωρίσουν και να τα πάρουν οι συλλέκτες σκράπ σιδήρου, οι οποίοι αλλιώς έρχονται απρόσκλητοι και ανέξοδα θα απήλλασαν αυτούς τους χώρους από κάθε σιδερένιο αντικείμενο.
3. Να είναι πολλές φορές δύσβατοι εσωτερικά πχ για τα συνηθισμένα αυτοκίνητα ακόμα και οι ημινόμιμοι χώροι, με αποτέλεσμα να πετιούνται ακατάστατα τα απόβλητα οπότε:
3.1. καταλαμβάνουν μεγαλύτερη περιοχή από όση πραγματικά θα χρειαζόταν,
3.2. γεμίζουν γρήγορα,
3.3. είναι ορατά τα απόβλητα από μακριά
Άμεση συνέπεια όλων των παραπάνω είναι να μην αποτελεί λύση η τοποθέτηση απαγορευτικών πινακίδων και πρόχειρη περίφραξη από πλευράς δήμων των χώρων, αφού συνήθως δεν υπάρχει ικανοποιητική εναλλακτική λύση για τους δημότες, με συνέπεια πολλές φορές να μεταφέρεται το πρόβλημα λίγα μέτρα παρακάτω ή κάπου εκεί κοντά.
Β: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Από τη μελέτη των παραπάνω διαπιστώσεων προκύπτουν και οι προτάσεις για εξυγίανση της κατάστασης. Πρέπει να αναλάβουν κάποιοι εξουσιοδοτημένοι εκπρόσωποι όλων των δήμων της Κρήτης να ερευνήσουν στην Ελλάδα (και ίσως και στο εξωτερικό) τις τεχνικές και οικονομικές πλευρές και δυνατότητες για την λύση του προβλήματος σε επίπεδο Κρήτης.. Πάντως, η ορατή λύση σύμφωνα με τις παραπάνω διαπιστώσεις είναι η παρακάτω:
1. Πρέπει σε κάθε δήμο να επιλεγούν μερικοί χώροι προσυγκέντρωσης και, αν είναι δυνατόν, άλλοι για τα μπάζα και άλλοι για τα ογκώδη αντικείμενα. Για την επιλογή των χώρων θα πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν πολλά κριτήρια, πάντως όμως, θα πρέπει να είναι σε λογικές-προσιτές αποστάσεις από όλους τους οικισμούς. Γι αυτό, ίσως πρέπει το κάθε χωριό να έχει έναν τέτοιο χώρο προσυγκέντρωσης αυτών των υλικών. Πάντοτε όμως να διασφαλίζεται η μη ανάμιξη των διαφορετικών υλικών ώστε να μην εμποδίζεται μετά η προώθησή τους προς επαγγελματίες που τα μαζεύουν. Η προϋπόθεση αυτή είναι κρίσιμη και για να επιτευχθεί χρειάζεται μια διαρκής και εντατική προσπάθεια ενημέρωσης του πληθυσμού. Μάλιστα, είναι πολύ σημαντικό αυτή η διαρκής ενημερωτική εκστρατεία να αρχίσει πρίν από κάθε άλλη ενέργεια και να διατεθούν αρκετά μεγάλα χρηματικά ποσά για την επιτυχία της. Από τους χώρους προσυγκέντρωσης, με επαρκή συχνότητα να μεταφέρονται από φορτηγά του δήμου σε έναν (για κάθε δήμο) πιο οργανωμένο κεντρικό χώρο συγκέντρωσης-διαλογής. Απαραίτητο είναι να αποκλειστεί η ορατότητα προς όλους αυτούς τους χώρους, με κατάλληλη χωροθέτηση-διαμόρφωσή τους ή και πυκνή περιφερειακή δεντροφύτευση.
2. Οι προαναφερθέντες πιο οργανωμένοι χώροι πρέπει να είναι ελεγχόμενοι, δηλαδή περιφραγμένοι και με τουλάχιστον ένα άτομο προσωπικό στον κάθε χώρο. Ο φύλακας αυτός θα ελέγχει και θα φροντίζει ώστε τα διάφορα υλικά να μπαίνουν με τάξη και οπωσδήποτε να συσσωρεύονται διαχωρισμένα κατά είδος. Από κει θα πρέπει να προωθούνται τα διάφορα είδη υλικών σε κατάλληλους επαγγελματίες (όπως πχ τα μέταλλα). Η ταφή όλων αυτών των υλικών αφ' ενός απαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία, αφ' ετέρου οδηγεί σε αδιέξοδα (γεμίζουν γρήγορα οι ΧΥΤΑ, οι οποίοι ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι να επεκταθούν ή να βρεθούν καινούργιοι χώροι για ΧΥΤΑ). Πχ Τα αδρανή υλικά είναι απαράδεκτο να πηγαίνουν στους ΧΥΤΑ. Επίσης, τα στρώματα και ξύλα μπορούν να καίγονται. Υπάρχουν ειδικοί καυστήρες για τέτοιους σκοπούς που είναι κατασκευασμένοι σε διάφορα μεγέθη ανάλογα με τις ανάγκες κάθε δήμου. Αρκεί βέβαια να καίγονται μόνο τα υλικά που πρέπει και όχι και άλλα που απαγορεύεται να καίγονται (πχ πλαστικά)
Όσον αφορά τους χιλιάδες μικρούς ή μεγαλύτερους χώρους ανεξέλεγκτης απόρριψης που υπάρχουν σήμερα παντού στο νησί, ακόμα κι αν έχουν σταματήσει να χρησιμοποιούνται, θα πρέπει να καθαριστούν-αποκατασταθούν διότι εξακολουθούν να δημιουργούν οπτική και αισθητική ρύπανση. Τα πεταμένα ογκώδη αντικείμενα πρέπει να ανασυρθούν από τα πρανή, τα ρυάκια και τους γκρεμούς και να μεταφερθούν στους νέους οργανωμένους χώρους. Αυτή η εργασία θα μπορούσε να οργανωθεί με την μορφή εργολαβίας για κάθε νομό και να είναι ολοκληρωμένη, δηλαδή να περιλαμβάνει και ταυτόχρονη διαμόρφωση του χώρου και περίφραξη.
Θα ήταν ευχής έργο να μπορούσε η Περιφέρεια Κρήτης και ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης να αναλάβει την πρωτοβουλία να καλέσει σε κοινή συνεδρίαση τους δημάρχους, νομάρχες, αντιδημάρχους και όποιους δημοτικούς συμβούλους επιθυμούν, με σκοπό την ενημέρωση, τον σχεδιασμό και τον συντονισμό των ενεργειών. Στη συνεδρίαση καλό θα είναι να κληθούν να παραστούν και τυχόν επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των απορριμμάτων, πχ που μαζεύουν σκράπ σιδήρου, παλιά αυτοκίνητα κ. ά., εργολάβοι καθαριότητας, ιδιοκτήτες λατομείων, μεγαλοεργολάβοι οικοδομών, το ΤΕΕ κλπ. Στους εργολάβους οικοδομών θα πρέπει να γίνει σαφές ότι θα πρέπει επιτέλους να αρχίσουν να διαχωρίζονται τα καθαρά μπάζα από τα υπόλοιπα απορρίμματα της οικοδομής ή κατεδάφισης. (Σ' αυτό μπορεί και πρέπει να βοηθήσει και το ΤΕΕ). Τα καθαρά μπάζα μπορούν να πηγαίνουν σε μεγάλα λατομεία με τα οποία μπορούν να γίνουν συμφωνίες. Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει και συμφωνία με τις εταιρείες έτοιμου μπετόν για την εξεύρεση σημείων σε όλο το νησί όπου θα ξεπλύνονται οι πρέσσες με προγραμματισμένο και οργανωμένο τρόπο. Γιατί τώρα, έτσι όπως γίνεται αυτή η δουλειά στα κρυφά και βιαστικά, αποτελεί άλλη μια μάστιγα σε πολλά σημεία στο πλάϊ επαρχιακών δρόμων.
Σύμφωνα με την πρόσφατη νομοθεσία (πρόκειται για εναρμόνιση με την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή) είναι υποχρεωτικό να συγκροτηθούν ειδικοί φορείς (η νομοθεσία τους οναμάζει «Συστήματα») για την διαχείριση-ανακύκλωση των διαφόρων υλικών, κάτι που έχει ξεκινήσει σε άλλα μέρη της χώρας μας. ΄Ηδη έχουν συγκροτηθεί και λειτουργούν στην Αττική & ηπειρωτική Ελλάδα οι πρώτοι τέτοιοι φορείς με πρωτοβουλία μεγάλων γνωστών εταιρειών. Χρήσιμες πληροφορίες γι αυτό μπορούν να ζητηθούν από το ΥΠΕΧΩΔΕ και την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (μη κερδοσκοπική εταιρεία, τηλ.2108224481). Για παράδειγμα, έχει συγκροτηθεί ένας πανελλαδικός φορέας για την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας (δηλαδή χαρτιά, χαρτόνια, πλαστικά μπουκάλια κλπ). Ο φορέας αυτός λέγεται Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης-Ανακύκλωσης, συμμετέχουν σ' αυτόν εκατοντάδες μεγάλες γνωστές εταιρείες και είναι υποχρεωμένος από το Νόμο να δεχτεί τα διάφορα υλικά , εφ' όσον τα συγκεντρώσουν οι δήμοι, πληρώνοντας μάλιστα το "διαφορικό κόστος". Δηλαδή δεν ευσταθεί πλέον το επιχείρημα-πρόφαση, που ακούμε πολλές φορές από τους δημάρχους, ότι δεν μπορεί πχ να γίνει ανακύκλωση χαρτιών-χαρτονιών γιατί είναι ακριβά τα μεταφορικά για να μεταφερθούν στην Αθήνα τα χαρτιά που θα συγκεντρωθούν. Προφανώς κανένας δήμαρχος δεν είναι ενημερωμένος για τις εξελίξεις αυτές. (Το τηλέφωνο του φορέα αυτού είναι 2108010962).
Εισήγηση στην Παγκρήτια Συνάντηση Οικολογικών Οργανώσεων (Ηράκλειο, 20-2-2005).
Εισηγητής: Βαγγέλης Μαρκάκης, Περιβαλλοντικός Σύλλογος Ρεθύμνου
ΤΘ 34, 741 00 ΡΕΘΥΜΝΟ, Τηλ-Fax: 2831027216, κινητό: 6937254858, e-mail: kzaxa@reth.gr
Α: ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Εκτός από τους περιβόητους χώρους που πετάνε επισήμως οι δήμοι τα σκουπίδια τους (Κουρουπητός, "ΧΥΤΑ" Ρεθύμνου, Αμαρίου, Πέρα Γαλήνοι Σισών κλπ) υπάρχουν και πολλές χιλιάδες μικρότεροι, αλλά όχι λιγότερο φρικτοί χώροι σε όλη την Κρήτη, όπου πετάνε οι πολίτες, οι εργολάβοι, οι βιοτέχνες κλπ, τα εξής:
1. Μπάζα από κατεδαφίσεις-ανακαινίσεις και οικοδομικές εργασίες: παλιά κουφώματα, είδη υγιεινής, καλοριφέρ, κομμάτια μπετόν, υλικά συσκευασίας οικοδομικών υλικών, μονωτικά, υδραυλικά-ηλεκτρολογικά (σωλήνες, σπιράλ, καλώδια κλπ), είτε χύμα είτε μέσα σε πλαστικά σακκιά που φαίνονται από μακριά και προκαλούν έντονη οπτική ρύπανση. (όχι τα «καθαρά» χώματα από εκσκαφές, αυτά συνήθως "βολεύονται" σε άλλους χώρους και δεν δημιουργούν πρόβλημα). Μαζί με τα παραπάνω υλικά πετάγονται ταυτόχρονα για συντομία-ευκολία και κοινά σκουπίδια που κάλλιστα θα μπορούσαν να πάνε στους κάδους.
2. Παλιές οικιακές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια, θερμοσίφωνες, σόμπες, κουζίνες, τηλεοράσεις κλπ)
3. διάφορα ογκώδη αντικείμενα (στρώματα, ντουλάπια, μεταλλικές και ξύλινες κατασκευές κάθε είδους)
4. Εγκαταλελειμμένα παλιά οχήματα κάθε είδους.
5. Μαζί με όλα αυτά πετάγονται και απόβλητα βιοτεχνιών (πχ ξυλουργείων), κτηνοτροφικών μονάδων, πτώματα ζώων κλπ
Ολα αυτά κοσμούν αυτή τη στιγμή τα πλάγια και τα, τα πρανή των δρόμων , τις όχθες, τα γεφύρια και τις κοίτες όλων των ρεμάτων και φαραγγιών, την είσοδο και έξοδο κάθε χωριού.
Ακόμα και στις περιπτώσεις που οι κάτοικοι στην πλειοψηφία τους δεν πετούν πλέον στους χώρους αυτούς τα ογκώδη αντικείμενα των παραπάνω κατηγοριών 2 και 3 αλλά τα αφήνουν δίπλα στους κάδους και τα παίρνει ανοικτό φορτηγό του δήμου σε αραιά χρονικά διαστήματα, το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει. Ο λόγος είναι ότι ένα ποσοστό των κατοίκων δεν πειθαρχεί επειδή:
- είτε ντρέπεται τους γείτονες που έχουν σπίτια ή γενικώς ιδιοκτησίες δίπλα στον κάδο, αφού το φορτηγό του δήμου θα κάνει μέρες ή βδομάδες να περάσει.
- είτε δεν τους βολεύει ο χρόνος που έχει υποδειχθεί από τον δήμο για συλλογή τέτοιων αντικειμένων (πολύ αραιά χρονικά διαστήματα).
- είτε δεν τους βολεύουν οι περιοχές, αν δεν επιτρέπεται να τα αφήνουν δίπλα στους κάδους αλλά τους έχουν υποδειχθεί ορισμένες μακρινές περιοχές συγκέντρωσης ογκωδών. ΄Ένας ανασταλτικός παράγων είναι η απόσταση και ένας άλλος η δυσαρέσκεια κάποιων ιδιοκτητών που συνορεύουν με αυτές τις περιοχές.
- είτε δεν είναι επαρκώς πληροφορημένοι (συνήθως όμως δεν φταίει αυτό)
Το πρόβλημα επιδεινώνεται από την παντελή απουσία οργάνωσης και αστυνόμευσης των παραπάνω χώρων, όχι μόνο των εντελώς παράνομων, αλλά και των ας πούμε "ημιεπίσημων" (αφού κανένας τέτοιος χώρος δεν είναι νομιμοποιημένος επίσημα). Αυτό έχει τα παρακάτω δυσμενή αποτελέσματα:
1. Να είναι ορατοί αυτοί οι χώροι από πολυσύχναστους δρόμους με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για τον τουρισμό. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι τελικά όλοι οι χώροι αυτοί είναι ορατοί, αφού μια αρκετά μεγάλη (και ποιοτική) μερίδα τουριστών φτάνει περπατώντας στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Κρήτης.
2. Να αναμειγνύονται τα διάφορα υλικά και έτσι να δυσχεραίνεται η ανακύκλωσή τους. Για παράδειγμα, τα σιδερένια αντικείμενα πολλές φορές σκεπάζονται με μπάζα, οπότε δεν μπορούν να τα διαχωρίσουν και να τα πάρουν οι συλλέκτες σκράπ σιδήρου, οι οποίοι αλλιώς έρχονται απρόσκλητοι και ανέξοδα θα απήλλασαν αυτούς τους χώρους από κάθε σιδερένιο αντικείμενο.
3. Να είναι πολλές φορές δύσβατοι εσωτερικά πχ για τα συνηθισμένα αυτοκίνητα ακόμα και οι ημινόμιμοι χώροι, με αποτέλεσμα να πετιούνται ακατάστατα τα απόβλητα οπότε:
3.1. καταλαμβάνουν μεγαλύτερη περιοχή από όση πραγματικά θα χρειαζόταν,
3.2. γεμίζουν γρήγορα,
3.3. είναι ορατά τα απόβλητα από μακριά
Άμεση συνέπεια όλων των παραπάνω είναι να μην αποτελεί λύση η τοποθέτηση απαγορευτικών πινακίδων και πρόχειρη περίφραξη από πλευράς δήμων των χώρων, αφού συνήθως δεν υπάρχει ικανοποιητική εναλλακτική λύση για τους δημότες, με συνέπεια πολλές φορές να μεταφέρεται το πρόβλημα λίγα μέτρα παρακάτω ή κάπου εκεί κοντά.
Β: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Από τη μελέτη των παραπάνω διαπιστώσεων προκύπτουν και οι προτάσεις για εξυγίανση της κατάστασης. Πρέπει να αναλάβουν κάποιοι εξουσιοδοτημένοι εκπρόσωποι όλων των δήμων της Κρήτης να ερευνήσουν στην Ελλάδα (και ίσως και στο εξωτερικό) τις τεχνικές και οικονομικές πλευρές και δυνατότητες για την λύση του προβλήματος σε επίπεδο Κρήτης.. Πάντως, η ορατή λύση σύμφωνα με τις παραπάνω διαπιστώσεις είναι η παρακάτω:
1. Πρέπει σε κάθε δήμο να επιλεγούν μερικοί χώροι προσυγκέντρωσης και, αν είναι δυνατόν, άλλοι για τα μπάζα και άλλοι για τα ογκώδη αντικείμενα. Για την επιλογή των χώρων θα πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν πολλά κριτήρια, πάντως όμως, θα πρέπει να είναι σε λογικές-προσιτές αποστάσεις από όλους τους οικισμούς. Γι αυτό, ίσως πρέπει το κάθε χωριό να έχει έναν τέτοιο χώρο προσυγκέντρωσης αυτών των υλικών. Πάντοτε όμως να διασφαλίζεται η μη ανάμιξη των διαφορετικών υλικών ώστε να μην εμποδίζεται μετά η προώθησή τους προς επαγγελματίες που τα μαζεύουν. Η προϋπόθεση αυτή είναι κρίσιμη και για να επιτευχθεί χρειάζεται μια διαρκής και εντατική προσπάθεια ενημέρωσης του πληθυσμού. Μάλιστα, είναι πολύ σημαντικό αυτή η διαρκής ενημερωτική εκστρατεία να αρχίσει πρίν από κάθε άλλη ενέργεια και να διατεθούν αρκετά μεγάλα χρηματικά ποσά για την επιτυχία της. Από τους χώρους προσυγκέντρωσης, με επαρκή συχνότητα να μεταφέρονται από φορτηγά του δήμου σε έναν (για κάθε δήμο) πιο οργανωμένο κεντρικό χώρο συγκέντρωσης-διαλογής. Απαραίτητο είναι να αποκλειστεί η ορατότητα προς όλους αυτούς τους χώρους, με κατάλληλη χωροθέτηση-διαμόρφωσή τους ή και πυκνή περιφερειακή δεντροφύτευση.
2. Οι προαναφερθέντες πιο οργανωμένοι χώροι πρέπει να είναι ελεγχόμενοι, δηλαδή περιφραγμένοι και με τουλάχιστον ένα άτομο προσωπικό στον κάθε χώρο. Ο φύλακας αυτός θα ελέγχει και θα φροντίζει ώστε τα διάφορα υλικά να μπαίνουν με τάξη και οπωσδήποτε να συσσωρεύονται διαχωρισμένα κατά είδος. Από κει θα πρέπει να προωθούνται τα διάφορα είδη υλικών σε κατάλληλους επαγγελματίες (όπως πχ τα μέταλλα). Η ταφή όλων αυτών των υλικών αφ' ενός απαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία, αφ' ετέρου οδηγεί σε αδιέξοδα (γεμίζουν γρήγορα οι ΧΥΤΑ, οι οποίοι ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι να επεκταθούν ή να βρεθούν καινούργιοι χώροι για ΧΥΤΑ). Πχ Τα αδρανή υλικά είναι απαράδεκτο να πηγαίνουν στους ΧΥΤΑ. Επίσης, τα στρώματα και ξύλα μπορούν να καίγονται. Υπάρχουν ειδικοί καυστήρες για τέτοιους σκοπούς που είναι κατασκευασμένοι σε διάφορα μεγέθη ανάλογα με τις ανάγκες κάθε δήμου. Αρκεί βέβαια να καίγονται μόνο τα υλικά που πρέπει και όχι και άλλα που απαγορεύεται να καίγονται (πχ πλαστικά)
Όσον αφορά τους χιλιάδες μικρούς ή μεγαλύτερους χώρους ανεξέλεγκτης απόρριψης που υπάρχουν σήμερα παντού στο νησί, ακόμα κι αν έχουν σταματήσει να χρησιμοποιούνται, θα πρέπει να καθαριστούν-αποκατασταθούν διότι εξακολουθούν να δημιουργούν οπτική και αισθητική ρύπανση. Τα πεταμένα ογκώδη αντικείμενα πρέπει να ανασυρθούν από τα πρανή, τα ρυάκια και τους γκρεμούς και να μεταφερθούν στους νέους οργανωμένους χώρους. Αυτή η εργασία θα μπορούσε να οργανωθεί με την μορφή εργολαβίας για κάθε νομό και να είναι ολοκληρωμένη, δηλαδή να περιλαμβάνει και ταυτόχρονη διαμόρφωση του χώρου και περίφραξη.
Θα ήταν ευχής έργο να μπορούσε η Περιφέρεια Κρήτης και ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης να αναλάβει την πρωτοβουλία να καλέσει σε κοινή συνεδρίαση τους δημάρχους, νομάρχες, αντιδημάρχους και όποιους δημοτικούς συμβούλους επιθυμούν, με σκοπό την ενημέρωση, τον σχεδιασμό και τον συντονισμό των ενεργειών. Στη συνεδρίαση καλό θα είναι να κληθούν να παραστούν και τυχόν επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των απορριμμάτων, πχ που μαζεύουν σκράπ σιδήρου, παλιά αυτοκίνητα κ. ά., εργολάβοι καθαριότητας, ιδιοκτήτες λατομείων, μεγαλοεργολάβοι οικοδομών, το ΤΕΕ κλπ. Στους εργολάβους οικοδομών θα πρέπει να γίνει σαφές ότι θα πρέπει επιτέλους να αρχίσουν να διαχωρίζονται τα καθαρά μπάζα από τα υπόλοιπα απορρίμματα της οικοδομής ή κατεδάφισης. (Σ' αυτό μπορεί και πρέπει να βοηθήσει και το ΤΕΕ). Τα καθαρά μπάζα μπορούν να πηγαίνουν σε μεγάλα λατομεία με τα οποία μπορούν να γίνουν συμφωνίες. Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει και συμφωνία με τις εταιρείες έτοιμου μπετόν για την εξεύρεση σημείων σε όλο το νησί όπου θα ξεπλύνονται οι πρέσσες με προγραμματισμένο και οργανωμένο τρόπο. Γιατί τώρα, έτσι όπως γίνεται αυτή η δουλειά στα κρυφά και βιαστικά, αποτελεί άλλη μια μάστιγα σε πολλά σημεία στο πλάϊ επαρχιακών δρόμων.
Σύμφωνα με την πρόσφατη νομοθεσία (πρόκειται για εναρμόνιση με την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή) είναι υποχρεωτικό να συγκροτηθούν ειδικοί φορείς (η νομοθεσία τους οναμάζει «Συστήματα») για την διαχείριση-ανακύκλωση των διαφόρων υλικών, κάτι που έχει ξεκινήσει σε άλλα μέρη της χώρας μας. ΄Ηδη έχουν συγκροτηθεί και λειτουργούν στην Αττική & ηπειρωτική Ελλάδα οι πρώτοι τέτοιοι φορείς με πρωτοβουλία μεγάλων γνωστών εταιρειών. Χρήσιμες πληροφορίες γι αυτό μπορούν να ζητηθούν από το ΥΠΕΧΩΔΕ και την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (μη κερδοσκοπική εταιρεία, τηλ.2108224481). Για παράδειγμα, έχει συγκροτηθεί ένας πανελλαδικός φορέας για την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας (δηλαδή χαρτιά, χαρτόνια, πλαστικά μπουκάλια κλπ). Ο φορέας αυτός λέγεται Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης-Ανακύκλωσης, συμμετέχουν σ' αυτόν εκατοντάδες μεγάλες γνωστές εταιρείες και είναι υποχρεωμένος από το Νόμο να δεχτεί τα διάφορα υλικά , εφ' όσον τα συγκεντρώσουν οι δήμοι, πληρώνοντας μάλιστα το "διαφορικό κόστος". Δηλαδή δεν ευσταθεί πλέον το επιχείρημα-πρόφαση, που ακούμε πολλές φορές από τους δημάρχους, ότι δεν μπορεί πχ να γίνει ανακύκλωση χαρτιών-χαρτονιών γιατί είναι ακριβά τα μεταφορικά για να μεταφερθούν στην Αθήνα τα χαρτιά που θα συγκεντρωθούν. Προφανώς κανένας δήμαρχος δεν είναι ενημερωμένος για τις εξελίξεις αυτές. (Το τηλέφωνο του φορέα αυτού είναι 2108010962).
από τη διεύθυνση :
1 σχόλιο:
η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που καταδικάζει την Ελλάδα για την ύπαρξη της χωματερής Πέρα Γαλήνων
*Υπόθεση C-420/02*
*Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων*
*κατά*
*Ελληνικής Δημοκρατίας *
«Παράβαση κράτους μέλους – Παράνομη απόθεση στερεών αποβλήτων στη θέση
“Πέρα Γαληνοί” – Οδηγία 75/442/ΕΟΚ, περί των στερεών αποβλήτων, όπως
τροποποιήθηκε με την οδηγία 91/156//ΕΟΚ – Άρθρα 4 και 9»
Προτάσεις του γενικού εισαγγελέα L. A. Geelhoed της 15ης Ιουλίου 2004
………………………………
Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 18ης Νοεμβρίου 2004
………………………………...
Περίληψη της αποφάσεως
/Περιβάλλον – Διάθεση αποβλήτων – Οδηγία 75/442, όπως τροποποιήθηκε με
την οδηγία 91/156 – Άρθρο 4, πρώτο εδάφιο – Υποχρέωση των κρατών μελών
να εξασφαλίζουν τη διάθεση των αποβλήτων – Περιεχόμενο – Αναγκαιότητα
λήψεως μέτρων – Εξουσία εκτιμήσεως – Όρια /
/(Οδηγία 75/442 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 91/156,
άρθρο 4, εδ. 1)/
Μολονότι το άρθρο 4, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας 75/442, περί των στερεών
αποβλήτων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 91/156, δεν ορίζει επακριβώς
το περιεχόμενο των μέτρων που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να
εξασφαλίζεται ότι η διάθεση των αποβλήτων θα πραγματοποιείται χωρίς να
τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και χωρίς να βλάπτεται το
περιβάλλον, δεσμεύει τα κράτη μέλη ως προς τον επιδιωκόμενο σκοπό,
καταλείποντάς τους ένα περιθώριο εκτιμήσεως κατά την αξιολόγηση της
αναγκαιότητας των μέτρων αυτών.
Επομένως, δεν είναι, κατ’ αρχήν, δυνατό να συναχθεί αυτομάτως από το
ασύμβατο μιας πραγματικής καταστάσεως με τους στόχους που θέτει το άρθρο
4, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας 75/442, όπως τροποποιήθηκε, ότι το οικείο
κράτος μέλος παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τη διάταξη αυτή.
Εντούτοις, η επί μακρόν και άνευ επεμβάσεως των αρμοδίων αρχών συνέχιση
αυτής της καταστάσεως, ιδίως δε όταν αυτή επιφέρει σημαντική υποβάθμιση
του περιβάλλοντος, μπορεί να συνιστά υπέρβαση εκ μέρους των κρατών μελών
των ορίων της εξουσίας εκτιμήσεως που τους παρέχει η διάταξη αυτή.
(βλ. σκέψεις 21-22)
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πρώτο τμήμα)
της 18ης Νοεμβρίου 2004 (* <#Footnote*>)
«Παράβαση κράτους μέλους – Παράνομη απόθεση στερεών αποβλήτων στη θέση
“Πέρα Γαληνοί” – Οδηγία 75/442/ΕΟΚ, περί των στερεών αποβλήτων, όπως
τροποποιήθηκε με την οδηγία 91/156/ΕΟΚ – Άρθρα 4 και 9»
Στην υπόθεση C-420/02,
με αντικείμενο προσφυγή του άρθρου 226 ΕΚ λόγω παραβάσεως,
ασκηθείσα στις 21 Νοεμβρίου 2002 ,
*Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,* εκπροσωπούμενη από τον Μ.
Κωνσταντινίδη, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
προσφεύγουσα,
κατά
*Ελληνικής Δημοκρατίας,* εκπροσωπούμενης από την Ε. Σκανδάλου, με τόπο
επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
καθής,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πρώτο τμήμα),
συγκείμενο από τους P. Jann, πρόεδρο τμήματος, R. Silva de Lapuerta
(εισηγήτρια), K. Lenaerts, S. von Bahr και K. Schiemann, δικαστές,
γενικός εισαγγελέας: L. A. Geelhoed
γραμματέας: M. Múgica Arzamendi, κύρια υπάλληλος διοικήσεως,
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της προφορικής
διαδικασίας της 24ης Ιουνίου 2004,
αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη
συνεδρίαση της 15ης Ιουλίου 2004,
εκδίδει την ακόλουθη
*Απόφαση*
1 Με το δικόγραφο της προσφυγής της, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών
Κοινοτήτων ζητεί από το Δικαστήριο να αναγνωρίσει ότι η Ελληνική
Δημοκρατία, παραλείποντας να λάβει τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να
εξασφαλίσει ότι η διάθεση ή η αξιοποίηση των στερεών αποβλήτων που
αποτίθενται στη θέση «Πέρα Γαληνοί» του Νομού Ηρακλείου θα
πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου, χωρίς
να δημιουργείται κίνδυνος για το νερό, τον αέρα ή το έδαφος, ούτε για
την πανίδα και τη χλωρίδα, και χωρίς να προκαλούνται ενοχλήσεις από τον
θόρυβο ή τις οσμές, και χορηγώντας άδεια για τη λειτουργία αυτής της
εγκαταστάσεως μη περιέχουσα τα απαραίτητα στοιχεία, παρέβη τις
υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 4 και 9 της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ του
Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1975, περί των στερεών αποβλήτων (ΕΕ L 194,
σ. 39), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 91/156/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της
18ης Μαρτίου 1991 (ΕΕ L 78, σ. 32, στο εξής: οδηγία).
*Το νομικό πλαίσιο*
2 Το άρθρο 4 της οδηγίας ορίζει τα εξής:
«Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι η
διάθεση ή η αξιοποίηση των αποβλήτων θα πραγματοποιείται χωρίς να
τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και χωρίς να χρησιμοποιούνται
διαδικασίες ή μέθοδοι που ενδέχεται να βλάψουν το περιβάλλον, ιδίως δε:
– χωρίς να δημιουργείται κίνδυνος για το νερό, τον αέρα ή το
έδαφος, ούτε για την πανίδα και τη χλωρίδα,
– χωρίς να προκαλούνται ενοχλήσεις από τον θόρυβο ή τις οσμές,
– χωρίς να βλάπτονται οι τοποθεσίες και τα τοπία που παρουσιάζουν
ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Τα κράτη μέλη λαμβάνουν, εξάλλου, τα αναγκαία μέτρα για την απαγόρευση
της εγκατάλειψης, της απόρριψης και της ανεξέλεγκτης διάθεσης των
αποβλήτων».
3 Το άρθρο 9 της οδηγίας ορίζει:
«1. Για την εφαρμογή των άρθρων 4, 5, και 7, κάθε εγκατάσταση ή
επιχείρηση που διεξάγει τις εργασίες που αναφέρονται στο παράρτημα ΙΙ Α
πρέπει να διαθέτει άδεια της αναφερόμενης στο άρθρο 6 αρμόδιας αρχής.
Η άδεια αυτή αφορά, ιδίως:
– τους τύπους και τις ποσότητες αποβλήτων,
– τις τεχνικές προδιαγραφές,
– τις ληπτέες προφυλάξεις στον τομέα της ασφάλειας,
– τον τόπο διάθεσης των αποβλήτων,
– τη μέθοδο επεξεργασίας.
2. Οι άδειες αυτές μπορούν να χορηγούνται για καθορισμένη διάρκεια,
μπορούν να ανανεώνονται και να συνοδεύονται από όρους και υποχρεώσεις ή
είναι δυνατόν να απορρίπτονται [να μη χορηγούνται], ιδίως όταν η
προτεινόμενη μέθοδος διάθεσης είναι απαράδεκτη από την άποψη της
προστασίας του περιβάλλοντος».
*Η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία *
4 Στις 23 Φεβρουαρίου 2000, η Επιτροπή, κατόπιν αναφορών που
υποβλήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για παράνομη απόθεση στερεών
αποβλήτων στη θέση «Πέρα Γαληνοί» του Νομού Ηρακλείου Κρήτης, ζήτησε από
την Ελληνική Κυβέρνηση πληροφορίες για τις συνθήκες λειτουργίας της εν
λόγω εγκαταστάσεως και για την προώθηση του σχεδίου διαχειρίσεως των
αποβλήτων στον ως άνω νομό.
5 Με την από 10 Μαΐου 2000 απάντησή τους, οι ελληνικές αρχές
αναφέρθηκαν στην υλοποίηση, σε διάφορες περιοχές του εν λόγω νομού,
σχεδίων κατασκευής ΧΥΤΑ, ήτοι χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. Οι
ελληνικές αρχές επισήμαναν ότι τέτοιο σχέδιο, το οποίο έχει εγκριθεί με
απόφαση του Μαρτίου του 1995, προβλέπεται για τη θέση «Πέρα Γαληνοί». Οι
εν λόγω αρχές διευκρίνισαν ότι η Κοινή Υπουργική Απόφαση περί εγκρίσεως
των περιβαλλοντικών όρων για το έργο αυτό δεν είχε ακόμη εκδοθεί.
6 Τον Μάιο του 2000, η Επιτροπή έλαβε γνώση μιας αποφάσεως που
είχε εκδώσει στις 22 Δεκεμβρίου 1998 το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ηρακλείου,
το οποίο, διαπιστώνοντας την παράνομη λειτουργία της εγκαταστάσεως και
τους κινδύνους που αυτή συνεπαγόταν για το περιβάλλον και τον άνθρωπο,
είχε διατάξει την παύση της αποθέσεως στερεών αποβλήτων στη θέση «Πέρα
Γαληνοί».
7 Κατά τις συναντήσεις που έλαβαν χώρα στις 13 και 14 Δεκεμβρίου
2000, οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι το σχέδιο
διαχειρίσεως των στερεών αποβλήτων στην περιφέρεια του Ηρακλείου δεν
είχε ακόμη τεθεί σε εφαρμογή και ότι η μελέτη των περιβαλλοντικών
επιπτώσεων για τη νέα εγκατάσταση στη θέση «Πέρα Γαληνοί» δεν είχε ακόμη
ολοκληρωθεί.
8 Με επιστολή της 20ής Μαρτίου 2001, οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν
την Επιτροπή για την ολοκλήρωση της πρώτης φάσεως του σχεδίου
διαχειρίσεως των στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Κρήτης. Οι ελληνικές
αρχές αναφέρθηκαν επίσης σε πραγματογνωμοσύνη που διενεργήθηκε
προκειμένου να εξετασθούν οι συνθήκες λειτουργίας της εγκαταστάσεως στη
θέση «Πέρα Γαληνοί». Προσέθεσαν ότι η εν λόγω τοποθεσία ήταν κατάλληλη
για την κατασκευή της νέας εγκαταστάσεως διαχειρίσεως των στερεών
αποβλήτων.
9 Η Επιτροπή, εκτιμώντας ότι η Ελληνική Δημοκρατία παρέβη τις
υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 4 και 9 της οδηγίας, με έγγραφο
οχλήσεως που απηύθυνε στις 24 Απριλίου 2001, κάλεσε το εν λόγω κράτος να
υποβάλει τις παρατηρήσεις του.
10 Με την από 16 Νοεμβρίου 2001 απάντησή τους, οι ελληνικές αρχές
ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης ενέκρινε,
στις 16 Ιουλίου 2001, τη μελέτη του σχεδίου διαχειρίσεως των στερεών
αποβλήτων της Περιφέρειας Κρήτης. Οι ελληνικές αρχές υποστήριξαν ότι η
υλοποίηση αυτού του σχεδίου, μέσω της εφαρμογής ενός προγράμματος
αποκαταστάσεως για τη θέση «Πέρα Γαληνοί», θα συνέβαλλε αποφασιστικά στη
διευθέτηση του προβλήματος. Οι ελληνικές αρχές αναφέρθηκαν, επίσης, σε
διάφορα μέτρα που ελήφθησαν στη συγκεκριμένη θέση προκειμένου να
περιοριστούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και οι κίνδυνοι για την
ανθρώπινη υγεία. Συγκεκριμένα, στον εν λόγω χώρο τοποθετήθηκε περίφραξη
και τέθηκε σε εφαρμογή σύστημα εικοσιτετράωρης φυλάξεως, δημιουργήθηκε
αντιπυρική ζώνη, κατασκευάστηκε ασφαλτοστρωμένος δρόμος για πρόσβαση,
ώστε να μειώνεται η σκόνη, καθώς και τάφρος απορροής όμβριων υδάτων, ενώ
γίνεται έλεγχος της απορροής των στραγγιδίων και ανακυκλοφορία τους στον
χώρο, ο οποίος καλυπτόταν με χώμα. Επιπλέον, όπως επισήμαναν οι
ελληνικές αρχές, τα πετρώματα της περιοχής είναι υδατοστεγανά.
11 Η Επιτροπή, εκτιμώντας ότι τα προαναφερθέντα μέτρα είναι
ανεπαρκή, απηύθυνε, στις 21 Δεκεμβρίου 2001, αιτιολογημένη γνώμη με την
οποία κάλεσε την Ελληνική Δημοκρατία να λάβει τα αναγκαία μέτρα για τη
συμμόρφωσή της προς την αιτιολογημένη αυτή γνώμη εντός προθεσμίας δύο
μηνών από της κοινοποιήσεώς της.
12 Με τις απαντήσεις τους στις 17 Απριλίου και στις 7 Ιουνίου 2002,
οι ελληνικές αρχές αναφέρθηκαν εκ νέου στην ολοκλήρωση του πλαισίου του
σχεδίου διαχειρίσεως των στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Κρήτης, στο
οποίο εντάσσεται και το σχέδιο για τον Νομό Ηρακλείου, και υπενθύμισαν
τα μέτρα που είχαν ληφθεί στη θέση «Πέρα Γαληνοί». Επισήμαναν ότι όλες
οι υπό εκπόνηση μελέτες της Περιφέρειας Κρήτης επί της διαχειρίσεως των
αποβλήτων θα ολοκληρώνονταν τον Ιούλιο του 2002 και, ως εκ τούτου, τα
έργα θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν εντός του ίδιου έτους. Οι εν λόγω
αρχές ανέφεραν ότι το σχέδιο προέβλεπε την κατασκευή και εκμετάλλευση,
στη θέση «Πέρα Γαληνοί», σύγχρονου ΧΥΤΑ, που θα κάλυπτε τις ανάγκες των
Νομών Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Λασιθίου.
13 Η Επιτροπή, εκτιμώντας ότι η κατάσταση εξακολουθούσε να μην είναι
ικανοποιητική, αποφάσισε να ασκήσει την παρούσα προσφυγή.
*Επί της προσφυγής*
/Επί της πρώτης αιτιάσεως, που αντλείται από παράβαση του άρθρου 4 της
οδηγίας/
Επιχειρηματολογία των διαδίκων
14 Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, σύμφωνα με τα αποτελέσματα
επιθεωρήσεως που διενήργησαν οι αρμόδιες αρχές στις 11 Φεβρουαρίου 1998,
η λειτουργία της χωματερής στη θέση «Πέρα Γαληνοί» αποτελεί πηγή
μολύνσεως του περιβάλλοντος και συνεπάγεται κινδύνους για την υγεία των
κατοίκων.
15 Η Επιτροπή παρατηρεί ότι, με τις απαντήσεις τους επί της οχλήσεως
και της αιτιολογημένης γνώμης, οι ελληνικές αρχές αναγνωρίζουν ότι η
λειτουργία της χωματερής δεν έχει διακοπεί. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι
τα μέτρα που ελήφθησαν όσον αφορά τη συγκεκριμένη θέση δεν επαρκούν για
την εξασφάλιση της προσήκουσας λειτουργίας της χωματερής και την πρόληψη
κάθε κινδύνου για το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον, κατά την
έννοια του άρθρου 4 της οδηγίας. Κατά την Επιτροπή, η κατασκευή τάφρων
απορροής πρέπει να συνοδευτεί από υδρογεωλογικές μελέτες και από
στοιχεία σχετικά με την υδατοστεγανότητα του εδάφους. Επιπλέον, δεν έχει
προβλεφθεί η λήψη κανενός μέτρου για την αποφυγή της μολύνσεως του
εδάφους και των υπογείων υδάτων, όπως η κατασκευή μονωτικού τοιχίου, η
εφαρμογή νέων συστημάτων συλλογής των στραγγιδίων και στεγανοποιήσεως,
περιοδικοί επιτόπιοι έλεγχοι, αναλύσεις της ποιότητας των υδάτων ή η
συλλογή και διαχείριση του βιοαερίου.
16 Επιπλέον, η Επιτροπή επισημαίνει ότι, σύμφωνα με έκθεση αυτοψίας
που συνέταξε, στις 23 Ιανουαρίου 2002, η Διεύθυνση Υγείας της
Νομαρχιακής Αυτοδιοικήσεως Ηρακλείου, το προστατευτικό τοιχίο δεν
συγκρατούσε τα στραγγίδια των αποβλήτων, με αποτέλεσμα αυτά να χύνονται
σε ένα ρείθρο και, εν συνεχεία, να καταλήγουν στη θάλασσα. Η Επιτροπή
προσθέτει ότι η υδατοστεγανότητα των πετρωμάτων του υπεδάφους της
χωματερής δεν αποδεικνύεται και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί γίνει επίκλησή
της προκειμένου να δικαιολογηθεί η μη λήψη μέτρων για την αποφυγή της
μολύνσεως του εδάφους και των υπόγειων υδάτων. Τέλος, κατά την Επιτροπή,
τα μέτρα του περιφερειακού σχεδίου διαχειρίσεως των αποβλήτων, τα οποία
προβλέπονται για την επίλυση του προβλήματος διαχειρίσεως των αποβλήτων
στην Κρήτη, βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της μελέτης.
17 Υπό αυτές τις συνθήκες, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι, καθόσον η
εγκατάσταση των Πέρα Γαληνών χρησιμοποιείται από το 1994 και εξακολουθεί
να λειτουργεί έως σήμερα, η Ελληνική Δημοκρατία υπερέβη τα όρια της
εξουσίας εκτιμήσεως που τής παρέχει το άρθρο 4 της οδηγίας.
18 Η Ελληνική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι δεν υπερέβη τα όρια της
εξουσίας εκτιμήσεως που το άρθρο 4 της οδηγίας καταλείπει στα κράτη
μέλη. Εκτιμά ότι, λαμβανομένων υπόψη των μέτρων που ελήφθησαν στη θέση
«Πέρα Γαληνοί», η χωματερή δεν δημιουργεί, υπό τις σημερινές συνθήκες
λειτουργίας της, κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.
19 Συναφώς, η Ελληνική Κυβέρνηση προβάλλει επίσης τους ακόλουθους
ισχυρισμούς:
– στο πλαίσιο του νέου σχεδιασμού διαχειρίσεως αποβλήτων, η
συγκεκριμένη χωματερή αποτελεί αντικείμενο μελέτης αποκαταστάσεως·
– η δεύτερη φάση του Σχεδιασμού Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων
της Περιφέρειας Κρήτης έχει ολοκληρωθεί·
– ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός των επενδύσεων και της
λειτουργίας του συστήματος ανακυκλώσεως των υλικών συσκευασίας, οι
οποίοι εγκρίθηκαν από την Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, θα ολοκληρωθούν εντός του 2004·
– το 2003 υποβλήθηκε αίτηση για συνδρομή του Ταμείου Συνοχής,
προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η κατασκευή της κεντρικής εγκαταστάσεως
ΧΥΤΑ και η αποκατάσταση της θέσεως «Πέρα Γαληνοί».
20 Η Ελληνική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η έκθεση του Ιανουαρίου
2002, την οποία επικαλείται η Επιτροπή, συνετάχθη κατόπιν αυτοψίας που
διενεργήθηκε υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, λόγω συνεχών
βροχοπτώσεων. Αφετέρου, οι ελληνικές αρχές επισημαίνουν ότι από έκθεση
της 12ης Μαρτίου 2003 προκύπτει ότι, εκτός των περιπτώσεων συνδρομής
εξαιρετικών συνθηκών, τα στραγγίδια καταλήγουν σε τρεις στεγανές
δεξαμενές, όπου πραγματοποιείται ανακυκλοφορία τους στους χώρους της
χωματερής. Εξάλλου, η μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την
αποκατάσταση της χωματερής των Πέρα Γαληνών κατατέθηκε στις 10
Φεβρουαρίου 2003 και η έγκρισή της αναμενόταν τον Απρίλιο του 2003. Η
υδατοστεγανότητα των πετρωμάτων της περιοχής πιστοποιήθηκε κατά τη
γεωλογική εξέταση που πραγματοποιήθηκε για τις ανάγκες υλοποιήσεως του
σχεδίου διαχειρίσεως των αποβλήτων. Οι ελληνικές αρχές επισημαίνουν
επίσης ότι από τους πραγματοποιηθέντες εκ μέρους των αρμοδίων αρχών
ελέγχους της ποιότητας των υδάτων δεν προκύπτει υπέρβαση των
επιτρεπόμενων ορίων.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
21 Εκ προοιμίου, πρέπει να υπομνησθεί ότι, μολονότι το άρθρο 4,
πρώτο εδάφιο, της οδηγίας δεν ορίζει επακριβώς το περιεχόμενο των μέτρων
που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι η διάθεση των
αποβλήτων θα πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του
ανθρώπου και χωρίς να βλάπτεται το περιβάλλον, δεσμεύει τα κράτη μέλη ως
προς τον επιδιωκόμενο σκοπό, καταλείποντάς τους ένα περιθώριο εκτιμήσεως
κατά την αξιολόγηση της αναγκαιότητας των μέτρων αυτών (απόφαση της 9ης
Νοεμβρίου 1999, C-365/97, Επιτροπή κατά Ιταλίας, Συλλογή 1999,
σ. I‑7773, σκέψη 67).
22 Επομένως, δεν είναι, κατ’ αρχήν, δυνατό να συναχθεί αυτομάτως από
το ασύμβατο μιας πραγματικής καταστάσεως με τους καθοριζόμενους στο
άρθρο 4, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας σκοπούς ότι το οικείο κράτος μέλος
παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την εν λόγω διάταξη, ήτοι ότι
παρέλειψε να λάβει τα μέτρα που απαιτούνται προκειμένου να εξασφαλισθεί
ότι τα απόβλητα θα διατίθενται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του
ανθρώπου και χωρίς να βλάπτεται το περιβάλλον. Εντούτοις, η επί μακρόν
και άνευ επεμβάσεως των αρμοδίων αρχών συνέχιση αυτής της καταστάσεως,
ιδίως δε όταν αυτή επιφέρει σημαντική υποβάθμιση του περιβάλλοντος,
μπορεί να συνιστά υπέρβαση εκ μέρους των κρατών μελών των ορίων της
εξουσίας εκτιμήσεως που τους παρέχει η διάταξη αυτή (προπαρατεθείσα
απόφαση Επιτροπή κατά Ιταλίας, σκέψη 68).
23 Πρέπει, ομοίως, να υπομνησθεί ότι, κατά πάγια νομολογία, η ύπαρξη
παραβάσεως πρέπει να εκτιμάται σε συνάρτηση με την κατάσταση του κράτους
μέλους, όπως αυτή είχε κατά τη λήξη της ταχθείσας με την αιτιολογημένη
γνώμη προθεσμίας, και ότι οι επελθούσες εν συνεχεία μεταβολές δεν
μπορούν να ληφθούν υπόψη από το Δικαστήριο (βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις
της 24ης Οκτωβρίου 2002, C‑455/00, Επιτροπή κατά Ιταλίας, Συλλογή 2002,
σ. I-9231, σκέψη 21, και της 2ας Οκτωβρίου 2003, C-348/02, Επιτροπή κατά
Ιταλίας, Συλλογή 2003, σ. I‑11653, σκέψη 7).
24 Συνεπώς, πρέπει να εξετασθεί αν η Επιτροπή απέδειξε επαρκώς ότι,
κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας, η
Ελληνική Δημοκρατία είχε παραλείψει, για μεγάλο χρονικό διάστημα, να
λάβει τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσει ότι η διάθεση ή η
αξιοποίηση των στερεών αποβλήτων που αποτίθενται στη θέση «Πέρα Γαληνοί»
θα πραγματoπoιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και
χωρίς να χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που μπορούν να βλάψουν
το περιβάλλον.
25 Συναφώς, πρέπει να επισημανθεί ότι η Ελληνική Κυβέρνηση δεν
αμφισβητεί την παρουσία, στη θέση «Πέρα Γαληνοί», στερεών αποβλήτων
επικίνδυνων για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.
26 Επιβάλλεται, ομοίως, η επισήμανση ότι, σύμφωνα με τα πορίσματα
ελέγχου που διενεργήθηκε στη συγκεκριμένη θέση το 1998, η λειτουργία της
χωματερής των Πέρα Γαληνών αποτελούσε πηγή μολύνσεως του περιβάλλοντος
και προκαλούσε κινδύνους για την υγεία των κατοίκων.
27 Με απόφαση του ίδιου έτους, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ηρακλείου,
διαπιστώνοντας ότι η εγκατάσταση λειτουργούσε παράνομα, διέταξε την
παύση της αποθέσεως στερεών αποβλήτων στη θέση «Πέρα Γαληνοί» και
αναγνώρισε τους κινδύνους που η λειτουργία της εν λόγω εγκαταστάσεως
συνεπαγόταν για το περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου.
28 Εξάλλου, από την έκθεση αυτοψίας της 23ης Ιανουαρίου 2002
προκύπτει ότι, παρά τα ληφθέντα από τις ελληνικές αρχές μέτρα, το
προστατευτικό τοιχίο δεν συγκρατεί τα στραγγίδια των αποβλήτων, με
αποτέλεσμα αυτά να ρέουν κατά μήκος ενός ρείθρου και να καταλήγουν στη
θάλασσα.
29 Το γεγονός ότι η αυτοψία αυτή έλαβε χώρα σε περίοδο υψηλών
βροχοπτώσεων δεν αναιρεί την ως άνω διαπίστωση. Ομοίως, η Ελληνική
Κυβέρνηση δεν δύναται να αντλεί επιχειρήματα από τα πορίσματα της
εκθέσεως που συντάχθηκε μετά την αυτοψία της 12ης Μαρτίου 2003, καθώς η
αυτοψία αυτή διενεργήθηκε μετά την εκπνοή της ταχθείσας με την
αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας, ήτοι μετά την 20ή Φεβρουαρίου 2002.
30 Ως προς τα σχέδια και τις μελέτες για τη βελτίωση της
επεξεργασίας των αποβλήτων στην Περιφέρεια Κρήτης, για τα οποία κάνει
λόγο η Ελληνική Κυβέρνηση, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι δεν συνιστούν τα
μέτρα που είναι αναγκαία προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι η διάθεση ή η
αξιοποίηση των αποβλήτων που αποτίθενται στη θέση «Πέρα Γαληνοί» θα
πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και
χωρίς να χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που μπορούν να βλάψουν
το περιβάλλον.
31 Αφετέρου, τα εν λόγω σχέδια και μελέτες δεν περιέχουν κανένα
στοιχείο από το οποίο να προκύπτει η ημερομηνία κατά την οποία θα
υλοποιούνταν, ενδεχομένως, τα έργα αξιοποιήσεως ή διαθέσεως των
αποτιθέμενων στη συγκεκριμένη θέση αποβλήτων. Αντιθέτως, αποκαλύπτουν
ότι, κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη
προθεσμίας, τα έργα αυτά δεν είχαν υλοποιηθεί.
32 Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο γενικός εισαγγελέας με το σημείο 16
των προτάσεών του, η ίδια η ύπαρξη αυτών των σχεδίων και μελετών
υποδηλώνει την αναγνώριση, εκ μέρους των ελληνικών αρχών, της απειλής
που η εγκατάσταση των Πέρα Γαληνών συνιστά για την ανθρώπινη υγεία και
για το περιβάλλον.
33 Συνεπώς, η Επιτροπή απέδειξε επαρκώς ότι οι ελληνικές αρχές
παρέλειψαν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, να λάβουν τα αναγκαία μέτρα
προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι η διάθεση ή η αξιοποίηση των στερεών
αποβλήτων που αποτίθενται στη θέση «Πέρα Γαληνοί» θα πραγματoπoιείται
χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και χωρίς να
χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που μπορούν να βλάψουν το
περιβάλλον.
34 Επομένως, η πρώτη αιτίαση, που αντλείται από παράβαση του άρθρου
4 της οδηγίας, είναι βάσιμη.
/Επί της δεύτερης αιτιάσεως, που αντλείται από παράβαση του άρθρου 9
της οδηγίας/
35 Με τη δεύτερη αιτίαση, η Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο να
αναγνωρίσει ότι η Ελληνική Δημοκρατία, χορηγώντας άδεια για τη
λειτουργία της εγκαταστάσεως των Πέρα Γαληνών μη περιέχουσα τα
απαραίτητα στοιχεία, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 9
της οδηγίας.
36 Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι η χωματερή των Πέρα Γαληνών λειτουργεί
χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Επιτροπή εκτιμά ότι είναι, κατά μείζονα λόγο,
αδιαμφισβήτητο ότι η εν λόγω χωματερή λειτουργεί χωρίς σύμφωνη με τους
όρους του άρθρου 9 της οδηγίας άδεια.
37 Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν αμφισβητεί αυτόν τον ισχυρισμό. Συνεπώς,
και δεδομένου ότι η Ελληνική Κυβέρνηση δεν προσκόμισε αντίθετα στοιχεία,
η δεύτερη αιτίαση της Επιτροπής, που αντλείται από παράβαση του άρθρου 9
της οδηγίας, πρέπει να κριθεί βάσιμη.
38 Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω σκέψεων, πρέπει να αναγνωρισθεί
ότι η Ελληνική Δημοκρατία, παραλείποντας να λάβει τα αναγκαία μέτρα
προκειμένου να εξασφαλίσει ότι η διάθεση ή η αξιοποίηση των στερεών
αποβλήτων που αποτίθενται στη θέση «Πέρα Γαληνοί» της εδαφικής
περιφέρειας του Νομού Ηρακλείου θα πραγματoπoιείται χωρίς να τίθεται σε
κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου, χωρίς να δημιουργείται κίνδυνος για το
νερό, τον αέρα ή το έδαφος, ούτε για την πανίδα και τη χλωρίδα, και
χωρίς να προκαλούνται ενοχλήσεις από τον θόρυβο ή τις οσμές, και
χορηγώντας άδεια για τη λειτουργία αυτής της εγκαταστάσεως μη περιέχουσα
τα απαραίτητα στοιχεία, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 4
και 9 της οδηγίας.
*Επί των δικαστικών εξόδων*
39 Κατά το άρθρο 69, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, ο
ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα, εφόσον υπήρξε
σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η Επιτροπή ζήτησε
την καταδίκη της Ελληνικής Κυβερνήσεως και η Ελληνική Κυβέρνηση
ηττήθηκε, πρέπει αυτή να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πρώτο τμήμα) αποφασίζει:
1) *Η Ελληνική Δημοκρατία, παραλείποντας να λάβει τα αναγκαία μέτρα
προκειμένου να εξασφαλίσει ότι η διάθεση ή η αξιοποίηση των στερεών
αποβλήτων που αποτίθενται στη θέση «Πέρα Γαληνοί» της εδαφικής
περιφέρειας του Νομού Ηρακλείου θα πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε
κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου, χωρίς να δημιουργείται κίνδυνος για το
νερό, τον αέρα ή το έδαφος, ούτε για την πανίδα και τη χλωρίδα, και
χωρίς να προκαλούνται ενοχλήσεις από τον θόρυβο ή τις οσμές, και
χορηγώντας άδεια για τη λειτουργία αυτής της εγκαταστάσεως μη περιέχουσα
τα απαραίτητα στοιχεία, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 4
και 9 της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ, περί των στερεών αποβλήτων, όπως
τροποποιήθηκε με την οδηγία 91/156/ΕΟΚ.*
2) *Καταδικάζει την Ελληνική Δημοκρατία στα δικαστικά έξοδα. *
(Υπογραφές)
------------------------------------------------------------------------
* <#Footref*> Γλώσσα διαδικασίας: η ελληνική.
Δημοσίευση σχολίου