Σισες

Οι μύλοι του Μυλοποτάμου

Ύστερα από μια πρόχειρη καταγραφή των νερόμυλων που λειτουργούσαν κυρίως από τα νερά των χειμάρρων του Γεροποτάμου ανέρχονται στους 37. Αρχίζοντας από ην Αξό έχουν ως εξής:

- Στην Αξό λειτουργούσαν 2, του Μανιά ο μύλος και του χοχλιδιού που άλεθαν κυρίως το χειμώνα, γιατί τα νερά της χοχλιδόβρυσης τα χρησιμοποιούσαν το καλοκαίρι για το πότισμα των περιβολιών.

- Στο Βενί λειτουργούσαν 7 νερόμυλοι, ο ένας κάτω από τον άλλο. Το νερό έπεφτε από τον πάνω μύλο στον επόμενο κι έτσι άλεθαν όλοι μαζί. Κατά την καταγραφή είχα την τύχη να συναντήσω τον τελευταίο επιζώντα μυλωνά του χωριού, τον κ. Εμμ. Σφακιανάκη (Ρουσσομανώλη), 90 ετών, ο οποίος με ενημέρωσε σχετικά με τους μύλους και τη λειτουργία τους. Στο Βενί υπήρχαν ο πάνω μύλος, ο Αγαδικός, διότι ανήκε σε κάποιο αγά αρχικά, που τον έχτισαν με αγγαρείες, λειτουργούσε μέχρι το 1970. Ένας άλλος μύλος είναι στην πλατεία σε καλή κατάσταση. Κάτω από την πλατεία βρίσκεται «της Ελιάς». Ο μύλος ονομάστηκε έτσι επειδή στην πόρτα του είχε μια μεγάλη ελιά. Στο κάτω μέρος του χωριού υπήρχαν ακόμα 4 μύλοι.

- Στο Δισκούρι υπήρχαν δύο μύλοι και στου Μουσή 4 (των Χατζάκηδων, των Ξενάκηδων, των Κορνάρηδων και των Ρισσάκηδων). Στην Επισκοπή και Δαμαβόλου υπήρχαν δύο μύλοι. Στην Καλανταρέ λειτουργούσαν 5 μύλοι (ο Γιακουμιανός, των Πετρογιάννηδων, των Μπαντούβάδων, των Περακάκηδων και των Χουρδάκηδων). Κοντά στο Πέραμα λειτουργούσαν 4 μύλοι (των Μπυράκηδων, Μπανταλήδων, ο Οξουζανιώτης, των Δαφνομήληδων και των Γαζανήδων). Στο Χουμέρι λειτουργούσαν 5 μύλοι (του Περαντωνάκη, των Δαλεχτήδων, του Σπανουδάκη, του Πετράκη και του Λέμερη).

-Στην περιοχή του Ρουμελή λειτουργούσαν 3 μύλοι (ο Μπαριώτης, ο Γεροντόμυλος και το Κατσιρίδη). Στην περιοχή των Μαργαριτών ήσαν 2 μύλοι, ο ένας ήταν του Τζεβροπέτρο και λειτουργούσε μέχρι το 1955. Στους Ασυρώτους (Κρυονέρι) υπήρχε ένας νερόμυλος. Στην ευρύτερη περιοχή του Μυλοποτάμου λειτουργούσαν κι άλλοι νερόμυλοι, όπως στο Μπαλή, στη Σκαλέτα, στις Σίσες κ.ά.

Κατά το τέλος της βυζαντινής εποχής είχαν κατασκευαστεί πολλοί από αυτούς τους νερόμυλους αλλά και επί ενετοκρατίας και τουρκοκρατίας, καλύπτοντας τις ανάγκες αλευροποίησης των σιτηρών της λεκάνης του Γεροποτάμου.

Άρθρο από το :

http://www.geocities.com/mylopotamoskritis/index.htm